UMURBEY CAMİ VE TÜRBESİ
Yıldırım'da aynı adlı mahallede bulunur. Vakfiyesinin 859 H. (1454) Muharrem ayında düzenlendiği, son satırda ise yazıtın duvara yerleştirilmesi ve 865 H. (1460) vefat tarihi belirtilmektedir.
Cami büyük bir bahçe içinde, birbirinden farklı, aralarında 2,20 metrelik açıklık bulunan. 8,18 x 8,10 metre ve 6,34 x 6,60 metre boyutlarında iki bölüm halinde, asıl ibadet alanı ile dört mermer sütunlu revak kısmından ibaret olup yapının tamamı ahşap çatılıdır.
Asıl ibadet alanına basık kemerli bir kapıdan girilmektedir. Kapının üstünde küçük bir kubbecik ve yaprak süsleri bulunmaktadır. Yazılı kaynaklarda; caminin üzerinin kubbe ile örtülü olduğu belirtilmektedir. Kapının her iki yanında daire kesitli ikişer pencere, güney-batı duvarlarındaki sivri kemer alınlıklı sekiz adet pencereyle içerinin aydınlanması sağlanmıştır. Mihrabın iki yan dış köşelikleri kalın sütunceli ve kavsarası beş sıra stalaktitlidir. Doğu yönünde 2,20 metrelik aralıktan geçilen bölüm için E. H. Ayverdi Osmanlı Mimarisinde “Bizce küçük kısım daha Umur Bey’in sağlığında ilave edilmiştir. Aslında sağdaki minareyle beraber kubbeli 8 x 8 metrelik bir cami idi. İki kısım beraber olsa idi yapılan 2,19’luk bir aralık ile bırakılmaz tamamına yakın bir kısım açılırdı.” diye bahsetmektedir. Duvarlar; üç sıra tuğla, bir sıra kesmetaş ve aralarda dikey tek tuğla örgülüdür. Son cemaat yeri, korint tarzı başlıklı, dört mermer sütuna oturan, doğu – batı yanları duvarla kapalı, üzeri çatı ile örtülüdür. Caminin batı yönünde olan minareye son cemaat yerindeki bir kapıdan çıkılmaktadır. Sekizgen olan kaidenin her yüzeyinde bir niş (kitâbelik) bulunmakta, tuğla silindirik gövdeye değişikli mermer ve tuğla örgülü üçgen yüzeylerle geçilmektedir. Şerefe altı, altı sıra kirpi saçaklı diziye sahip olup, korkuluğu oymalı olarak yapılmıştır. Gövde ve petek kısmı tamamen sıvanmıştır.
