BURSA’NIN ALINMASINA DAİR İLK BUYRUĞUN VERİLDİĞİ KALE
Osman Gazi, Bursa’yı kuşatmak için şehre iki kale yaptırır. Bunlardan biri, kumandanlığını Balaban Bey’in yaptığı Balabanbey Kalesi’dir. Yıldırım İlçesi,Mollaarap mevkiinde bulunan kale; O günün Bursa’sını abluka altına almak için bir yılda yapıldığı bilinmektedir (1303). Kumandan Balaban Bey, Osmanlı ordusunu ile yirmidört yıl bu kalede kalarak 6 Nisan 1326 yılında Bursa’nın fethini buradan gerçekleştirmiştir.
Osmanlı’nın Bursa’ya yaptırdığı ilk eserdir. Osmanlı yapı tarzını yansıtan Balabanbey Hisarı’nın duvar örgüsü; moloz taş olup aralarda üç sıra tuğla vardır. Batı duvarında kemerli kapı açıklıkları bulunmaktadır. Yapılan kazı sonucunda bu açıklıkların sur duvarlarının altında yer alan Bizans yapısıyla bağlantılı olduğu saptanmıştır. Kale duvarları fetihten uzun yıllar sonra bahçeler arasında metruk haldeyken 1870’li yıllarda Bursa’da İtalyan konsolosluğu yapan Teranyo isimli bir tüccar tarafından satın alınarak şahıs mülkiyetine geçmiş ve beden duvarlarının üzerine köşk yaptırmıştır.
Ölümünden sonra satılarak Ermeni Öksüzler Yurdu olarak kullanılmıştır. Bursa’nın kurtuluşundan sonra Jandarma karargâhı olarak kullanılmış binadan bugün bir iz mevcut değildir. Günümüzde sadece batı ve kuzey duvarları mevcut olan kalenin iç kısmında Milli Eğitim Lojmanları ve Balabancık İlköğretim Okulu yer almaktadır. 2006 yılında Yıldırım Belediyesi’nin gayretleriyle yapılan kazı çalışmasında kuzey ve batı duvarları tamamen açığa çıkarttırılmış ve kale duvarları aslına uygun olarak restore edilmiştir. Osmanlı mimarisinin Bursa’daki ilk örneği olan bu önemli yapının açılışı 6 Nisan 2006 yılında Fetih Kutlaması’nda yapılmıştır. Bir de batı duvarına, Osman Gazi oğlu Orhan Gazi’ye bu kaleden Tophane surlarındaki Bizans manastırını göstererek, güneşin vurmasıyla parlayan kubbesi için “Beni bu gümüşlü kümbete gömün.” vasiyetinde bulunduğunu anlatan rölyef konulmuştur. Aslında bu bir vasiyetten ziyade Bursa’nın alınmasına dair bir buyruktur.
Her 6 Nisan’ da Bursa Fetih Kutlamaları bu kalede geleneksel olarak kutlanmaktadır.
